Genel

Yaşam Koçluğu Nedir Koçluk Çeşitleri Nelerdir

25 Ocak 2019 23:02

Koçluk sistemi profesyonel olarak 1950’li yıllarda başlamıştır. Türkiye de ise popülaritesi günden güne artan koçluk hizmeti, henüz istenen seviyeye gelmemiştir. Okullarda psikoloji derslerinin yanı sıra bu tür hizmetleri veren rehber öğretmenlerin bulunması güzel bir gelişmedir.

Fakat unutmamak gerekir ki psikoterapi ile koçluk aynı şeyler değildir. Psikoterapi de zihinsel ya da fiziksel bazı sebeplerden dolayı oluşan davranış bozuklukları ya da zihinsel sıkıntılar konu edinilirken koçluk ta ise birebir arkadaşınızla dertleşir gibi aklınızdakileri anlatmanız ve arkadaşça tavsiyeleri konu edinir. Koçluk, kişinin hali hazırda bulunduğu durum ile gelecekte olmak istediği kişi arasındaki boşluğu kapatmasını, kişinin hedeflerine ulaşmasını sağlar. Esasında koçluk, belirli kalıplara yerleştirilip o çerçeveye sıkıştırılacak bir alan olmadığı için onlarca koçluk çeşidi sayılabilir.

Yönetici Koçluğu

Yönetici koçluğundaki önemli hususlardan biri koçluğu yapacak kişinin bir yöneticilik geçmişinin olması gerekmesidir. Yöneticinin iş yaparken öğrenme ve yöneticilik vasfının daha da yükseltilmesini sağlama amaçlıdır. Yönetici koçu hizmet alan yöneticinin eksikliklerini daha iyi görmesini ve iyi olduğu konuları belirleyip bu yönlerini daha fazla ön plana çıkması konusunda yardımcı olur. İyi bir yöneticide bulunması gereken vasıfları her iş koluna göre ufak bazı değişiklikler yaşasa da genel olarak bunlar temelde aynıdır. Bu olması gereken vasıfların durumu gözlenir ve ona göre bir çalışma planı ayarlanır. İyi bir yönetici de olması gereken vasıflar ;

Objektif olmalıdır,

Yapılan – Görülen iş hakkında iyi düzeyde bilgi sahibi olmalıdır,

Sorumluluk alabilmeli ve inisiyatif kullanabilmelidir,

Eleştiriye açık olmalıdır,

Yeni ve farklı fikirlere açık olmalıdır,

Analitik düşünebilmelidir,

İletişimi kuvvetli olmalıdır,

Kontrolü kaybetmemelidir,

Ekibini ödüllendirmelidir,

Yönetici koçluğunda, hizmet alan yöneticinin iş gereksinimleri de dikkate alınarak bu şekilde bir liste hazırlanması ve buna göre eksik yönlerin tespiti ve düzeltilmesi daha çok yerinde olacaktır.

Kariyer Koçluğu

Kişilerin hedefledikleri konumlara gelmesi ve bu yolculukta yaşayacakları zorlukları beraberce geçmek için verilen bir koçluk çeşididir. Birçok insan bulunduğu konumu hayallerine ve bu hayallerini gerçekleştirmek için yaptıkları plan, program ve çalışmalara borçludur. Kariyer koçluğu hizmeti almak isteyenlerin öncelikle bir hedefi olmalıdır, yoksa da mutlu ve başarılı olabileceği bir hedef belirlenmelidir ve bu konuya yönelik olarak realist bir bakış açısıyla neler yapılması gerektiği ve karşılaşılabilecek sorunlar belirlenmeli ve tahmin edemeyeceğimiz olumsuzluklara da hazır olmamız gerektiği bir köşeye not edilmelidir. Kariyer koçluğu programına katılması tavsiye edilen gruplar ise;

Lise ve üniversite öğrencileri,

Üniversiteden yeni mezunlar,

Kariyerinde ilerlemiş ancak hayatına bambaşka bir yön vererek

İkinci bir kariyer yapmak isteyenler,

Belirlediği kısa ve uzun vadeli hedefe ulaşmak adına bireysel desteğe ihtiyaç duyan profesyoneller,

Sorumlulukları fazla olan, yetki paylaşımını yapmak isteyen yöneticiler için,

Çalışanlarına gerektiğinde koçluk yapabilmek, onları yönlendirebilmek ve bilgi edinmek isteyen yöneticiler,

İş Geliştirme Koçluğu

İş geliştirme koçluğu hayatlarında belirli bir kariyer sahibi olmuş başarılı insanların bu başarılarını devam ettirebilmeleri ve kendilerini aşmaları için hizmet veren bir koçluk çeşididir. Richard Douglas FOSBURY kendi geliştirdiği bir teknik sayesinde 1968 yılında daha 21 yaşında iken uzun atlamada dünya birincisi olmuş ve altın madalya kazanmıştır. Bu olaydan sonra Richard tarafından geliştirilen teknik herkes tarafından kullanılmaya başlanmış ve 4 yıl sonraki olimpiyatlarda bir başkası 1. olmuştur ve Richard ise kazandığı 1 altın madalya ile kalmış, sonraki yıllar tekrar altın madalya kazanamamıştır. Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi başarılı olmak için geliştirilen bir yöntem ömür boyu geçerliliğini koruyamamaktadır ve bundan dolayı sürekli bir gelişim ve değişim süreci yaşamalı ve her zaman rakiplerimizden bir adım önde olmalıyız. Hayatlarında başarılı olmuş kişilerin genelde yaşadığı psikolojik durumlardan biri de tükenmiş sendromudur ve artık bir hedeflerinin olmamasıdır. İşte kişinin iç dünyasında oluşan bu bıkkınlık ve hedefsizliğin ortaya çıkardığı ataleti yenmek ve yeni hedeflerin belirlenmesi, eldeki imkanların daha faydalı kullanılması için hizmet veren koçluk dalına iş geliştirme koçluğu denilmektedir.

Takım Koçluğu

Takım koçu belirli bir takımın hedefine ulaşması konusunda yardımcı olur ki bu sportif bir takım olabileceği gibi aynı görüşü paylaşan, aynı hedef için çalışan insanların bir araya gelip oluşturduğu bir grupta olabilir. Bir takımın başarıyı yakalayabilmesi için bazı kriterlere sahip olması ve başarılı olacağına inanması gerekmektedir. Takım koçu da bu birlikteliğin sağlanması ve eldeki imkanların en verimli şekilde kullanılması açısından takımı motive edecek ve birlikteliğin sağlanmasında harç görevi görecek bir hizmettir. Takım koçluğunun takım üyelerine ve yöneticilerine faydaları ;

İnsanların anlayışını ve bağlılığını güçlendirir,

Daha çok bir güven ve saygınlık ortamı oluşmasına katkı sağlar,

Motivasyonda ciddi bir artış sağlanır,

Bireycilikten çok takım menfaatinin ön planda olması sağlanır,

Sonuç odaklı çalışma sağlanır.

Takım koçluğunun faydaları her ne kadar daha çok sıralanabilecek olsa da biz kaba hatlarıyla belirtmiş bulunduk.

Sağlık Koçluğu

Sağlıkla ilgili sorunlar yaşayan insanların fiziksel ve duygusal çatışmalarını en aza indirip mevcut sağlık sorununu kabullenmesini ve buna uygun tedavi yöntemini eksiksiz bir şekilde uygulamasını sağlamayı amaçlayan koçluk çeşidine sağlık koçluğu denilmektedir. Bilindiği üzere insanların yaşadığı sağlık sorunları fiziksel olduğu kadar kişiye duygusal olarak da zarar verebilmektedir. Sağlık sorununu sürekli düşünmek ve bunu kabullenmek istemeyen kişilerde vücudun tedaviye olumlu cevap vermesi de çok güç bir durumdur. Bununla beraber fiziki sorunları yetmezmiş gibi birde duygusal hatta psikolojik sıkıntılar yaşamaları en olası sonuçlar arasındadır. Sağlık koçluğu hizmeti almasını tavsiye ettiğimiz gruplar ise,

Sağlık sorunu olup pozitif yaşam düzenini korumak isteyenler,

Sağlığına önem veren ve sağlıkla yaşamak isteyen herkes,

Dengeli beslenmek isteyenler,

Sağlık sorunları olan ve hayatlarını sağlıklı bir biçimde yaşamak isteyen herkes,

Zihin ve beden dengesini düzen çerçevesinde kurmak isteyen herkes,

Sağlık sorunu yaşan kişilerin yakınları,

Yaşam kalitesini korumak isteyenler,

İlişki Koçluğu

İlişki koçluğu genel anlamda insanlar arasındaki tüm ilişkileri konu alıyor olmakla beraber özelde ise sevgili, eş ya da yakın akraba veya arkadaşlarla olan ilişkilerde bir türlü rayına oturmayan durumların giderilmesi ve bu tür sıkıntıların tekrarını önleme amacı güden bir koçluk yaklaşımıdır. İletişim konusunda çok iyi olmayan bireyler arasındaki ilişkinin de sağlıklı olması doğal olarak beklenemez. Bundan mütevellit ilişki koçluğunda iletişimin önemi ve püf noktaları hakkında bir çalışma yapılmalıdır. Anne ve babasıyla, kardeşiyle ya da eşiyle veya sevgilisiyle sıkıntılar yaşayan bireylerin hizmet almasını tavsiye ettiğimiz bir koçluktur. Mesela küçükken annesinin devamlı olarak “Sen sen ol polisle evlenme!” gibi olumsuz telkinlerine maruz kalan bir kızın polis sevgilisi ya da eşiyle aralarındaki sevgi ne kadar kuvvetli olursa olsun bilinçaltında yatan bu telkinler fırsat buldukça gün yüzüne çıkacak ve sorunlar oluşturacaktır. Bunun gibi sayamayacağımız kadar çok görünmeyen sebeplerin araştırılması ve sorunun çözümü noktasında hizmet alana yardımcı olunması işlemi ilişki koçluğunu oluşturmaktadır. İlişki koçluğunda en çok başvurulan konular ise;

İdeal eş seçiminde,

Evliliklerde eşler arasındaki sürtüşmelerde,

Bir aşk ilişkisinin sonlanmasında,

Anne, baba ve çocuklar arasındaki sürtüşmelerde,

Arkadaş seçiminde ..

İlişkilerin temeli iletişime dayanıyor olmakla beraber iletişimi olumsuz etkileyen bazı sebeplerden dolayı ortaya çıkan olumsuz yöndeki ilişkilerinizi kurtarmak ya da (en iyi seçenek buysa) ilişkiden kurtulmak için ilişki koçluğu alabilirsiniz.

Evrensel Yaşam Koçluğu

Evrensel yaşam koçluğu ya da diğer adıyla yaşam koçluğu ise yukarıda saydığımız ve sayamadığımız tüm koçluk çeşitlerini bünyesinde toplamış mozaik görünümlü bir koçluk çeşididir. Koçluğu tanımlarken profesyonel yol arkadaşlığı demiştik hatırlarsanız. Bazı arkadaşlarımız vardır hakkımızda genel konularda bilgi sahibidirler, bazı arkadaşlarımız ise özel konularımıza dahi vakıftırlar ve bunların görüşleri bizim için her zaman değerli olmuştur ve güvenimizi tamamen kazanmış kişilerdir. İşte yaşam koçluğunda koç sizin için 2. seçenekteki hayatınızın her alanında bulunan bir arkadaş durumundadır. Hayatında her şey yolunda giden, fakat sadece kariyer konusunda sorunlar yaşayan bir insanın sadece kariyer koçluğu hizmeti alması tabii ki normal olanıdır. Bununla beraber aynı zamanda eşiyle de sıkıntılar yaşıyorsa bu kişinin yaşam koçluğu hizmeti alması gerekmektedir. Çünkü birbiriyle bağlantılı olan şeyler arasında en ufak bir ayrıntı dahi büyük değişimler doğurabilmektedir ve insan hayatında da istisnasız her şeyin kişi üzerinde fiziki ve/veya duygusal etkileri olmaktadır. Tedavi edici olmayan sadece geliştirici olan koçluk hizmeti en geniş kullanım alanını da yaşam koçluğunda bulmaktadır. Yapılan araştırmalara göre insanlar en kötü zamanların da bile kendileri hakkında en doğru kararları verebilmektedir ya da en azından en doğru kararın ne olduğunu bilmektedir. Bilinçaltı her zaman savunmacı bir pozisyonda olduğu için bilincimiz ne kadar yoğun olsa da yeri geldiğinde bilinçaltı yönetime el koyar. Bununla beraber bilinçaltımız ne kadar savunmacı olsa da bir o kadar da tembel ve mevcut durumu koruma içgüdüsüyle hareket eden bir yapıya sahiptir. İşte tam da bu nokta da devreye girmesi gereken şey koçluk hizmeti olmalıdır. Çünkü neler yapmamız gerektiği konusunda karar vermiş olabiliriz ya da ileriye dönük olarak bir program hazırlamış olabiliriz, fakat biz insanların en zorlandığı konulardan biri de bunu yapmaktır. Mesela kilonuzdan memnun değilsiniz ve kilo vermek ya da almak istiyorsunuz, bu durumda neler yapmanız ve neler yapmamanız gerektiğini hiçbir araştırma yapmadan, tecrübenizle dahi bilebilirsiniz, ancak uzman birinden bu konuda detaylı bilgi almakta çok daha sağlıklı olacaktır. Koçluk dediğimiz gibi profesyonel bir yol arkadaşlığıdır. Size sürekli olumlu telkinlerde bulunarak sizin de olumlu düşünmenizi sağlayan, olumsuz düşüncelerinizi ve korkularınızı ise ne kadar yersiz oldukları konusunda kanıtlarıyla ikna eden bir yaklaşım tipidir koçluk. Koçlar ise insan psikolojisi üzerine uzun süren eğitimler almış ve deneyimleri sayesinde bu bilgilerini pekiştirmiş kişilerdir. Aşağıda da değineceğimiz gibi birçok farklı koçluk çeşidi bulunmaktadır. Tüm koçluk çeşitlerinin birbirleriyle özel ve genel bağları olduğu gibi her biri kendi alanında uzmanlık isteyen dallardır. Koçluk psikolojik sıkıntılarla uğraşan bir tıbbi ya da tedavi edici kol olmamakla beraber insanların hayatlarında nasıl daha başarılı olacaklarını araştıran ve kişilere bu yolları ve yöntemleri görmelerine yardımcı olmaktır diyebiliriz (Tedavi edici değil geliştiricidir. )

İyi bir Koçun Özellikleri Nelerdir ?

Koçluk üzerine çalışmalarda bulunacak kişi yeterli eğitimi almış ve kendiyle barışık biri olmalıdır. Kendisine faydası olmayan birinin başkalarına faydasının dokunması pekte mümkün değildir. Bununla beraber koçluk sürekli bir gelişimi gerektiren bir meslektir. Güncel konuları takip etmeli, insani ilişkilerinizi yüksek seviyede tutmalı ve kişisel gelişiminize özen göstermelisiniz. Globalleşen dünya da bilgiye erişim eskiye nazaran çok daha kolaydır fakat bunun bir dezavantajı ise bilgi kirliliğinin çok fazla olmasıdır. İyi bir koç farklı kaynaklar üzerinden araştırmalar yapmalı, en az bir yabancı dil bilmeli ve bu sayede dünyadaki gelişmeleri de yakından takip edebilmelidir. Yukarıda bahsettiğimiz özellikleri ve daha fazlasını yan yana getirirsek aşağıda kısa bir liste oluşturalım;