Tokat ilçesine ait olan bu türbeler önceden yapılmış olan tarihi eserlerden 10 tanesi ile sizlerleyiz.
Vezir Ahmet Paşa Türbesi (Merkez)
Tokat Meydan Mahallesi, Mahkemeönü Semtinde bulunan bu türbe ve mescit, İsfendiyaroğullarından Vezir Ahmet Paşa tarafından 1288 yılında yaptırılmıştır. Türbe moloz taştan kare planlı olarak yaptırılmıştır. Üzeri kubbeli olan türbenin kesme taştan yuvarlak kemerli bir kapısı bulunmaktadır. Bu yapı yanındaki mescit ile birlikte 1925 yılında onarılmıştır. 1939 yılındaki deprem sırasında harap olmuştur.
Şeyh Meknun Türbesi (Merkez)
Tokat Yeşilırmak Köprüsü’nün yanında bulunan bu türbe, XIII. yüzyılda yanındaki imaret ile birlikte Mesut bin Keykavus tarafından yaptırılmıştır. Türbe içerisindeki mezarın kitabesi bulunmamaktadır. Bu bakımdan türbede gömülü kişinin kimliği kesinlik kazanamamıştır. Halk arasında Şeyh Meknun’a ait olduğu söylenmektedir. Türbe moloz taştan yapılmış, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Uzun süre harap bir durumda olan türbe, yakın tarihlerde imaret ile birlikte onarılmıştır. Bu onarım sırasında mimari yönden özelliğini yitirmiştir.
Sümbül Baba Türbesi (Merkez)
Tokat Gazi Osman Paşa Caddesi üzerinde bulunan Sümbül Baba Zaviyesi’nin yanında bulunan türbenin Hacı Sümbül’e ait olduğu anlaşılmaktadır. Bu zaviyeyi ve yanındaki türbeyi Muinüddin Pervane’nin kızı Safiyeddin’in bağışlanmış kölesi olan Hacı Sümbül 1492 tarihinde yaptırmıştır. Evliya Çelebi Sümbül Baba’nın Hacı Bayram-ı Veli’nin öğrencisi, Hacı Bektaş-i Veli’nin halifesi olduğunu belirtmiştir. Türbe ve yanındaki zaviye günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir. Kesme ve moloz taştan yapılan türbe, kare planlı olup, üzeri kubbe ile örtülüdür.
Sefer Beşe Türbesi (Merkez)
Tokat Cami-i Kebir Mahallesi’nde bulunan bu türbe ve yanındaki mescit, Ebubekir bin Lokman tarafından 1251 yılında yaptırılmıştır. Halk arasında Kömlekli Baba ismi ile anılan bu türbede kimlerin gömülü olduğu kitabesi bulunmadığından anlaşılamamıştır. Bazı iddialara göre de türbenin Sefer Baba’ya ait olduğu söylenmektedir. Türbe kesme taştan yapılmış olup, kare planlıdır. Üzeri piramidal bir külah ile örtülmüştür.
Ali Tusi Türbesi (Merkez)
Tokat Halit Mahallesi’nde, Sulu Sokak’ta bulunan bu türbe, Ebu’l Kasım bin Ali El Tusi tarafından 1233 yılında kendisi için yaptırılmıştır. Ali Tusi, Alâeddin Keykubat, Gıyaseddin Keyhüsrev ve İzeddin Keykavus’un hükümdarlığı sırasında yaşamış bir devlet adamıdır. Türbe kesme ve moloz taştan yapılmış olup, kare planlıdır. Üzeri tromplu içten kubbe dıştan da konik bir külah ile örtülmüştür. Sonraki yıllarda yıkılan bu külahın yerine ahşap bir çatı yapılmıştır. Türbenin iki kenarında sivri alınlıklı dikdörtgen çerçeve içerisine alınmış, bir kenarda yan yana iki, diğer kenarda da tek penceresi bulunmaktadır. Bu pencereler mozaik çini alınlıklıdır. Bu alınlıklarda türkuaz, mor ve lacivert renkli çini desenleri görülmektedir. Ayrıca pencerelerin üst bölümünde sarı zemin üzerine mavi renkte kufi yazı ile Kuran’dan alınmış iki ayet yazılıdır. Türbe içerisinde Ali Tusi’nin ve üç yakınının sandukaları bulunmaktadır.
Burgaç Hatun Türbesi (Merkez)
Tokat il merkezinde, Ali Paşa Camisi’nin doğusunda bulunan türbenin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi ve kime ait olduğu kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber halk arasında Burgaç Hatun Türbesi olarak anılmaktadır. Yapı üslubundan XIII. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Türbe moloz taş ve tuğladan altıgen planlı olup, üzeri tuğla ile örtülüdür. Kenarların üzerine yuvarlak tuğla kemerler ve bunların ortasına da uzun, yuvarlak kemerli birer pencere açılmıştır. Bu kemerlerdeki tuğla kakmalar dikkati çekmektedir. Günümüzde harap bir durumdadır.
Erenler Türbesi (Merkez)
Tokat il merkezi dışında, güneydoğudaki bir tepe üzerinde bulunan Erenler Mezarlığındaki bu türbenin kime ait olduğu bilinmemektedir. Mimari yapısından türbenin XIII.-XIV. yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır. Türbe kesme taştan, kare planlı olarak yapılmış, üzeri tuğladan bir kubbe ile örtülmüştür. Türbenin dört yanına sivri kemerli, dört açıklık yapılmış, dört yönden açık bir baldakin durumundadır. Bu açıklıkların kemer taşları yıldızlı rölyefli bordürlerle bezenmiştir.
Sevdakar Türbesi (Merkez)
Tokat Dokuz Başlar semtinde bulunan bu türbenin kitabesi günümüze gelemediğinden ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Yapı üslubundan XIII. Yüzyılda Selçuklu döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Türbe moloz taş ve tuğladan kare planlı olarak yapılmış, üzeri de tuğladan bir kubbe ile örtülmüştür. Duvarlardaki kalıntılara dayanılarak türbenin çini mozaik ile kaplı olduğu anlaşılmaktadır. Günümüzde harap olan türbenin içerisinde dağınık şekilde mezarlar bulunmaktadır.
Sentimur Türbesi (Merkez)
Tokat Gazi Osman Paşa Caddesi’nde bulunan bu türbe Moğol emiri Sentimur oğlu Nurettin’e ait olup, 1313 yılında yaptırılmıştır. Türbe içerisinde üç kitabe bulunmaktadır. Bunlardan doğu cephesindeki kemerde h.713 (1313) yılında yapıldığı yazılıdır. Bunun altındaki pencere üzerinde Firdevsi’den alınmış bir beyit yazılıdır. Güney yönündeki pencere üzerinde de “Küllü nefsin zaikatül mevt” yazılıdır. Türbe kesme taştan kare planlı olarak yapılmış, üzeri içten tromplu kubbe, dıştan tuğladan sekizgen cepheli konik bir külah ile örtülmüştür. Türbenin üç kenarında birer pencere bulunmaktadır. Bu pencerelerin etrafı palmet motifleri ve Selçuklu sülüs yazıları ile bezelidir. Bu bezemeler renkli taşlar üzerine yapılmıştır. Türbenin giriş kapısı yuvarlak bir niş içerisinde, yuvarlak kemerlidir. Kare kaideden üst örtüye geçiş yüksek bir kasnak şeklinde olup, buradaki dörtkenarın üzerine tuğladan yuvarlak sağır kemerler oturtulmuştur. Türbe, 1935 yılında restore edilmiş, çevresi park haline getirilmiş olup, günümüzde iyi bir durumdadır.
Pir Ahmet Bey Türbesi (Merkez)
Tokat Meydan Mahallesi’nde, Meydan Camisi’nin güneyinde bulunan bu türbenin Ertena Beylerinden Ali Bey’in oğlu Pir Ahmet Bey ve ailesine ait olduğu sanılmaktadır. Halk arasında Horozoğlu Türbesi de denilen türbenin, Şehzade Mehmet Çelebi’nin kardeşi Süleyman Çelebi ile yaptığı savaş sırasında ölen komutanlarından Horozoğlu Ahmet Bey’e ait olduğu da iddia edilmiştir. Türbe kesme ve moloz taştan yapılmıştır. Türbe içerisinde biri ahşap, on ikisi mermer sanduka bulunmaktadır. Türbe 1939 depreminde hasar görmüş ve bu sandukalar müzeye götürülmüştür. Türbe günümüzde harap durumdadır.