Tokat'ın İçinde Bir Şehir; Niksar

Karadeniz Bölgesinin orta karadeniz bölümünün iç kesiminde yer almaktadır. Niksar, Tokat ilinin bir ilçesidir.

İLÇE TARİHİ

Niksar şehri, Pontus Krallığı döneminde Kaberia (Cabira) adıyla anılmış ve Kral Mithridates’in müstahkem başşehirlerinden biri olarak zikredilmiştir. Romalılar zamanında General Pompeus (MÖ 64) şehri yeniden inşa ederek adını ‘Diospolis’ koymuştur. MÖ 8’de Roma İmparatoru Augustos şerefine Sebaste, İmparator Tiberius (14-37) zamanında ise Neocaeserea (Neokaiseria) adı verilmiştir. ‘Danişment’ lakabıyla şöhret kazanan Gümüştekin Ahmet Gazi, önce Sivas’ı, daha sonra da Yeşilırmak havzasını fethederek ‘Danişmentli’ devletini kurmuştur. Melik Danişment Gümüştekin Ahmet Gazi, Niksar‘ı fethedince, burayı devletin başkenti yapmıştır. Niksar, Danişmentliler döneminde yapılan Yağıbasan Medresesi, Danişment Gazi Vakfı, Ulu Cami ve daha birçok eser ile bir ilim ve kültür merkezi haline gelmiştir. Bu nedenle kentin Türkleşmesi ve İslâmlaşması çok erken sayılacak tarihlerde gerçekleşmiştir. Türklerin Niksar‘ı almasıyla birlikte, şehrin adına ‘iyi hisar’ anlamındaki ‘Nik-hisar’ adı verilmiş, daha sonra söylenişte kısalarak, ‘Niksar‘ şeklini almıştır. 1840 yılında Sivas vilayetinin Tokat sancağına bağlı bir ilçe durumuna getirilmiş olup, 1861 yılında Kaymakamlık kimliği kazanmıştır.

COĞRAFİ YAPI

Niksar Canik Dağları’nın Kelkit Vadisine bakan güney eteklerinde; Çanakçı ve Maduru Dereleri ve etrafındaki tepeler üzerinde; doğu-batı doğrultusunda kurulmuştur. Niksar güneydoğuda Başçiftlik, doğuda Reşadiye, güneyde Almus, güneybatıda Tokat merkez ilçe, kuzeybatıda Erbaa, kuzeyde ve kuzeydoğuda Ordu iline bağlı Akkuş,Korgan ve Aybastı ilçeleri ile komşudur. Yüzölçümü 955 km2′ dir. Niksar ovası kuzeyde Canik ve güneyde Sakarat dağları ile kuşatılmıştır. Kuzeyde en yüksek noktalar Gölağa Tepesi (1502 m), Keltepe (1794 m) ve Somunbaba Tepesi (1780 m)’dir. Güneyde Dönek Dağı kütlesi yer almaktadır.(1820 m) Tektonik açıdan Türkiye’nin en aktif fay hatlarından Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alması Niksar şehrinde deprem riskini hep gündemde tutmuş, kent önemli depremler yaşamış ve birçok kez yıkılmıştır. Son iki bin yıl içerisinde Niksar şehri 14 önemli deprem yaşamıştır. 1498 tarihli depreme ‘Küçük Kıyamet’ denilmiştir. 1688’de yaşanan depremin Niksar‘da pirinç tarlalarında çalışanları dağıttığı belirtilmektedir. 1939 Erzincan ve 1942 Erbaa- Niksar depremlerinin yol açtığı büyük yıkım ise hala yöre halkının hafızalarındadır. Niksar‘da Karadeniz İklimi ile İç Anadolu karasal iklimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Tarım arazisi bakımından elverişli bir ovaya sahip olan ilçenin %49’u orman ve fundalıklarla, %6’sı çayır ve meralarla kaplıdır. İlçe topraklarının %32’si ekilip dikilirken%13’ü ise kullanıma elverişli değildir. Kelkit Ovası’nın genel alanı 10.371 hektardır. Bu alanın 8.000 hektarlık bölümünde tarımsal çalışmalar yoğundur. DSİ tarafından 5.900 hektarlık kısmı sulamaya uygun hale getirilmiştir.

EKONOMİK YAPI

Niksar ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayalıdır. Ekonomisinin temelini de tarım ve orman ürünlerine dayalı sanayi kuruluşları teşkil etmektedir. Niksar‘da Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı 592 tüccar bulunmaktadır. Kayıtlı üyelerin 262’si tüzel kişilik 330’u da gerçek kişiliktir. İlçede 84 adet Anonim şirket, 176 adet limited şirket bulunmaktadır. İlçemizde 7 adet sulama kooperatifi ve 3 adet tarımsal kalkınma kooperarifi mevcut olup toplam 753 çiftçiye hizmet vermektedir. Büyükbaş, küçükbaş, tek tırnaklı, kümes hayvancılığı ve arıcılık yapılmaktadır. 657 kişiden oluşan Niksar Süt Üreticileri, 16 kişiden oluşan Niksar Sebze Üreticileri ve Kanola Üreticileri Birlikleri kurulmuştur. Son olarak da 2009 yılı içerisinde 38 kurucu üye ile Organik Meyve Üreticileri Birliği kurulmuştur. Niksar Ovası’nın sulamasında hizmet veren Kelkit, Ayaz ve Boğazbaşı Sulama Birliği olmak üzere 3 adet sulama birliği bulunmaktadır.

İDARİ YAPI

Niksar, sosyo ekonomik özelliğinden dolayı 1840 yılında Sivas vilayetinin Tokat sancağına bağlı ilçe merkezi durumuna getirilmiş, 1861 yılında resmen Kaymakamlık kimliğini kazanmıştır.Biri merkez olmak üzere 9 adet belediyesi, 83 adet köyü bulunmaktadır.

RAKAMLARLA NİKSAR

Kuruluş Yılı: 1861 Rakım: 350 m Yüzölçümü: 955 km2 İl Merkezine Uzaklığı: 56 km Toplam Nüfus: 64.193 Belediye Sayısı: 8 Köy Sayısı: 82