Arastalı Bedesten - Tokat

Arastalı Bedesten olarak bilinen yapının inşa tarihini veren bir kitabesi bulunmasıyla beraber, mimari özellikleri sebebiyle, 15. yüzyılda, büyük bir ihtimal Çelebi Mehmed zamanında inşa edilmiş olabilmesi düşünülüyor.

Bedesten kesme taştan olan, cephesi tuğla dizileri ile bölümlere ayrılmıştır. Kuzey-güney yönünde, kareye yakın dikdörtgen düzenli olup, kuzey ve güneyde dışarıya dikdörtgen çıkıntılı, yuvarlak kemerli birer kapısı vardır. İçerisi dört çift payeyle dokuz birime ayrılmış ve her birimin üzeri kubbeyle kapatılmıştır. Bedesten kuzey ve güneyinde alt sırada birer, üst sırada da üçer küçük pencere ile aydınlatılmıştır. Bedestenin iki yanında ince, uzun dikdörtgen planlı iki de arastası bulunmaktadır. Bu arastaların da kuzeyi ve güneyinde dikdörtgen söveli üzerinde birer dikdörtgen pencere bulunan kapıları vardır. Dükkanları oluşturan bu bölümün orta noktasına da birer küçük kubbe yerleştirilmiş. Bedesten, değerli, kıymetli kumaşlar, mücevherler ve bunun gibi benzer eşyanın satımına mahsus üstü kapalı, mahfuz çarşıların tamamına verilen isimdir. Bedestenler inşa edildikleri dönemde, önemli birer iktisadi kuruluş olmakla birlikte, günümüzdeki banka ve borsaların işlevini de görmekteydi. Arastalar genellikle aynı malın ticaretini yapan dükkanlardan oluşmaktadırlar. Bu nedenle "yemeniciler arastası", "kürkçüler arastası", "baharatçılar arastası", gibi isimlerle anılmışlardır. Türk ticaret kültürü ve geleneği açısından önemli bir yere sahip olan han ve kervansaraylarda olduğu gibi arastalarda da bir takım gelenek ve adetler vardır. Bu geleneklerden en göze çarpanı ise her sabah arasta esnafının dükkanlarını açmadan evvel topluca dua etmeleri ve dürüst iş yapacaklarına dair yemin etmeleridir. Bunun için kimi arastalarda dua meydanları, kimilerinde ise dua kubbelerinin bulunduğundan söz edilmektedir. Tokat Bedesteninin doğu ve batı cephelerine bitişik olarak yerleştirilmiş arastalarda karşılıklı yirmi dükkan yer almakta ve arasta birimlerinin orta kısmında dua kubbesi bulunmaktadır.